Le Versioni della XXIV Edizione
I testi delle versioni proposte agli studenti in occasione delle prove di traduzione del 29 aprile 2012
Sezione E (primo anno di latino)
Alessandro si reca al tempio di Ammone
Alexander, postquam a Gaza copias moverat, in regionem Aegypti, quam nunc Castra Alexandri vocant, pervenit. Deinde cum expedita delectorum manu Nilo amne vectus est. Nec sustinuerunt Alexandri adventum Persae, defectione quoque perterriti. Iamque haud procul Memphi erat; in urbis praesidio Mazaces, praetor Darei, relictus, aurum omne Alexandro omnemque regiam supellectilem tradidit.
A Memphi Nilo flumine vectus, Alexander ad ultimas terras Aegypti penetrat et adire Iovis Hammonis oraculum statuit. Iter vix tolerabile erat: terra caeloque aquarum penuria est, steriles harenae iacent et intolerabilis aestus existit. Alexander descendit ad Mareotim paludem. Nulla arbor, nullum culti soli occurrebat vestigium.
Aqua etiam defecerat, quam utribus cameli vexerant, et in arido solo ac fervido sabulo nulla erat. Repente nubes obductae caelo condiderunt solem, fatigatis aestu ingens auxilium. Enimvero largum quoque imbrem excusserunt procellae.
Sezione D (secondo anno di latino)
La conquista di Mile ad opera di Perseo, re di Macedonia
Mylae, proximum oppidum, ita munitum erat ut inexsuperabilis munimenti spes incolas ferociores faceret; cives non portas claudere regi satis habuerunt, sed probris quoque in ipsum Macedonasque procacibus iaculati sunt.
Quae res, cum infestiorem hostem ad oppugnandum fecisset, ipsos desperatione veniae accendit ad tuendos sese acrius. Itaque per triduum ingentibus utrimque animis et oppugnata est urbs et defensa. Multitudo Macedonum ad subeundum proelium haud difficulter suppetebat; oppidanos, diem noctemque tuentes moenia, non vulnera modo, sed etiam vigiliae et continens labor conficiebat.
Quarto die, cum et scalae undique ad muros erigerentur et porta vi maiore oppugnaretur, oppidani, relictis muris, ad portam tuendam concurrunt eruptionemque repentinam in hostes faciunt; quae cum irae magis inconsultae quam verae fiduciae virium esset, pauci et fessi, ab integris pulsi, terga dederunt.
SEZIONE C (terzo anno di latino)
Una legge accorta
Nobili Graecorum et ampla civitate Ephesi lex vetusta dicitur a maioribus dura condicione, sed iure non iniquo, constituta. Nam architectus, cum publicum opus curandum recipit, pollicetur quanto sumptu id sit futurum. Tradita aestimatione magistratui, bona eius obligantur, donec opus sit perfectum. Absoluto autem opere, cum ad dictum impensa respondit, decretis et honoribus ornatur. Item si non amplius quam quarta pars ad aestimationem est adicienda, de publico praestatur, neque ulla poena tenetur.
Cum vero amplius quam quarta in opere consumitur, ex eius bonis ad perficiendum pecunia exigitur.
Utinam dii immortales fecissent ut ea lex etiam populo Romano, non modo publicis sed etiam privatis aedificiis esset constituta! Namque non sine poena grassarentur imperiti; sed qui summa doctrinarum subtilitate essent prudentes, sine dubitatione profiterentur architecturam, neque patres familiarum inducerentur ad infinitas sumptuum profusiones, ipsique architecti, poenae timore coacti, diligentius modum inpensarum ratiocinantes explicarent.
SEZIONE B (quarto anno di latino)
L’urbanesimo e l’abbandono delle campagne
Viri magni nostri maiores non sine causa praeponebant rusticos Romanos urbanis. Ut ruri enim qui in villa vivunt ignaviores, quam qui in agro versantur in aliquo opere faciendo, sic qui in oppido sederent, quam qui rura colerent, desidiosiores putabant. Itaque annum ita diviserunt, ut nonis modo diebus urbanas res usurparent, reliquis septem ut rura colerent.
Quod dum servaverunt institutum, utrumque sunt consecuti, ut et cultura agros fecundissimos haberent et ipsi valetudine firmiores essent, ac ne Graecorum urbana desiderarent gymnasia. Quae nunc vix satis singula sunt, nec putant se habere villam, si non multis vocabulis retineant Graecis, cum vocent particulatim loca, procoetona, palaestram, apodyterion, peristylon, ornithona, peripteron, oporothecen.
Igitur quod nunc intra murum fere patres familiae correpserunt, relictis falce et aratro, et manus movere maluerunt in theatro ac circo, quam in segetibus ac vinetis, frumentum locamus qui nobis advehat, qui saturi fiamus ex Africa et Sardinia, et navibus vindemiam condimus ex insula Coa et Chia. Itaque in qua terra culturam agri docuerunt pastores progeniem suam, qui condiderunt urbem, ibi contra progenies eorum propter avaritiam contra leges ex segetibus fecit prata, ignorantes non idem esse agri culturam et pastionem.
SEZIONE A (quinto anno di latino)
La proporzione e simmetria del corpo umano come modello di bellezza
Aedium compositio constat ex symmetria, cuius rationem diligentissime architecti tenere debent.
Ea autem paritur a proportione, quae Graece analogia dicitur. Proportio est ratae partis membrorum in omni opere totiusque commodulatio, ex qua ratio efficitur symmetriarum. Namque non potest aedis ulla sine symmetria atque proportione rationem habere compositionis, nisi uti ad hominis bene figurati speciem membrorum habuerit exactam rationem.
Corpus enim hominis ita natura composuit, uti os capitis a mento ad frontem summam et radices imas capilli esset decimae partis, item manus palma ab articulo ad extremum medium digitum tantundem, caput a mento ad summum verticem octavae, cum cervicibus imis ab summo pectore ad imas radices capillorum sextae, a medio pectore ad summum vertices quartae. Ipsius autem oris altitudinis tertia est pars ab imo mento ad imas nares, nasus ab imis naribus ad finem medium superciliorum tantundem, ab ea fine ad imas radices capilli frons efficitur item tertiae partis. Pes vero altitudinis corporis sextae, cubitus quartae, pectus item quartae.
Reliqua quoque membra suas habent commensus proportiones, quibus etiam antiqui pictores et statuarii nobiles usi magnas et infinitas laudes sunt adsecuti.
Prova Speciale di Traduzione Poetica
Tiresia interroga l'Ade
Vocat inde manes teque qui manes regis
et obsidentem claustra Lethaei lacus, [560]
carmenque magicum volvit et rabido minax
decantat ore quidquid aut placat leves
aut cogit umbras; sanguinem libat focis
solidasque pecudes urit et multo specum
saturat cruore; libat et niveum insuper [565]
lactis liquorem, fundit et Bacchum manu
laeva canitque rursus ac terram intuens
graviore manes voce et attonita citat.
latravit Hecates turba; ter valles cavae
sonuere maestum, tota succusso solo [570]
pulsata tellus. 'audior' vates ait,
'rata verba fudi: rumpitur caecum chaos
iterque populis Ditis ad superos datur.'
Subsedit omnis silva et erexit comas,
duxere rimas robora et totum nemus 575
concussit horror, terra se retro dedit
gemuitque penitus: sive temptari abditum
Acheron profundum mente non aequa tulit,
sive ipsa tellus, ut daret functis uiam,
compage rupta sonuit, aut ira furens 580
triceps catenas Cerberus movit graves.
SENECA, Oedipus